En kapsamlı Bölgesel Kalkınma Araştırması

Saha çalışmalarında Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı’nın da (KUZKA) yer aldığı Türkiye’de Kentsel ve Kırsal Yerleşim Sistemleri (YER-SİS) Projesi’nin tanıtımı yapıldı.

YER-SİS projesi, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanı ve Eski Başbakan Yardımcısı ve Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz’ın katıldığı çevrimiçi toplantıda kamuoyuna tanıtıldı.

En kapsamlı Bölgesel Kalkınma Araştırması

Tanıtım toplantısında konuşan Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Türkiye’de Kentsel ve Kırsal Yerleşim Sistemleri Araştırması (YER-SİS) Projesi’nin yerleşimler arasındaki insan, mal, sermaye ve bilgi akışlarının analiz edildiği bir çalışma olarak tanımlanabileceğini belirterek, araştırmanın Türkiye’de bugüne kadar yapılmış en kapsamlı coğrafi çalışma özelliğine sahip olduğunu açıkladı.

YER-SİS’in bölgesel kalkınma politikalarının çok daha nitelikli ve detaylı bir şekilde planlanmasına imkân vereceğini de vurgulayan Bakan Varank, şunları söyledi: “Araştırma sonucunda elde edilen bulgular, kamu politikalarımızın planlanmasında çok önemli bir girdi teşkil edecek. Ayrıca, özel sektör kuruluşlarının da yatırım, tedarik ve lojistik planlamalarında temel veri kaynaklarından biri olacak. YER-SİS Araştırması çok önemli bir boşluğu dolduruyor ve tüm politika yapıcılara nitelikli bir altlık sunuyor. Araştırmanın öne çıkan özelliklerinden biri Türkiye’deki kırsal alanlara yönelik detaylı bir veri altyapısını geliştirmiş olması. Proje kapsamında uygulanan saha çalışması ile 37 binden fazla köy, kırsal mahalle ve beldede anket yapıldı. Bu yerleşim yerlerindeki sosyo-ekonomik duruma ilişkin detaylı veriler toplandı. Ülkemizdeki en küçük köylerden en büyük metropollere kadar tüm yerleşim yerleri araştırmanın kapsamına dahil edildi. Bu yerleşimler arasındaki ilişkiler, çok boyutlu bir bakış açısıyla ortaya konuldu. Bunu yaparken bölgesel gelişme ve mekânsal planlama literatüründeki en güncel yöntemleri takip ettik. Ayrıca bu araştırmaya özgü yöntem ve ölçütler geliştirerek literatüre katkı sağlayacak yenilikçi bir yaklaşım benimsedik. Çalışma kapsamında dijital dünyanın gerekliliklerine uygun olarak Karar Destek Portalı’nı geliştirdik. Bu sistemle, çalışmada kullanılan verilerden elde edilen sonuçları, coğrafi bilgi sistemi altyapısında görselleştirerek kamuoyu ile paylaşılıyoruz. www.yersis.gov.tr adlı web adresimizden tüm sistemi inceleyebilir, istediğiniz veriye ulaşabilirsiniz” dedi.

“Bölgelerin potansiyeli hareke geçirilecek”

Bölgelerin potansiyelini harekete geçireceğini söyleyen Bakan Varank, “Bölgesel Kalkınma’ yaklaşımını temel bir politika alanı olarak belirledik. Bölgelerimizin potansiyelini harekete geçirmek, rekabet güçlerini artırmak için yoğun bir mesai harcıyoruz. Gelişmişlik farklarını azaltmak için kamu yatırımlarından teşvik ve desteklere birçok alanda görece daha az gelişmiş bölgelere öncelik veriyoruz. Kalkınma ajanslarımız ve bölge kalkınma idarelerimiz aracılığıyla sayısız planlama ve analiz çalışması yapıyor, destek programları uyguluyor, tanıtım ve koordinasyon faaliyetleri yürütüyoruz. YER-SİS araştırması bölgesel kalkınma politikalarımızın çok daha nitelikli ve detaylı bir şekilde planlanmasına imkân verecek” diye konuştu.

“18 etki alanı bölgesi tespit edildi”

Proje kapsamında 18 etki alanının tespit edildiğini açıklayan Bakan Varank, “İnsanların eğitim ve sağlık hizmeti almak için nereden nereye gittikleri, bu hizmetler için ne kadarlık bir mesafeyi göze aldıkları, bir yerleşim yerindeki işletmelerin hangi bölgelerle ticari ilişki kurduğu, insanların nereleri telefonla aradığı ya da nerelere kargo gönderdiği gibi birçok coğrafi ilişki ağı ortaya çıkarıldı. Devamında bu akışlar neticesinde yerleşimler arasındaki ilişkilerin yönü ve yoğunluğu belirlendi. Son olarak da yerleşimlerin birbirlerine hizmet verme büyüklükleri ve etki alanları ortaya çıkarıldı. Türkiye genelinde bu şekilde 18 etki alanı bölgesi tespit ettik. Etki alanı yaklaşımı bize bir yerleşimin sadece kendisi olarak değil, etkileşim kurduğu yerleşimlerle birlikte değerlendirilmesi imkanını veriyor” şeklinde konuştu.

Projenin uzun vadede etkileri görülecek

Çevrimiçi toplantıya katılan TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanı Cevdet Yılmaz ise, YER-SİS Projesi’nin bölgesel kalkınma için çok önemli bir çalışma olduğunu vurgulayarak, çalışmanın uzun vadede etkilerinin daha iyi görüleceğini kaydetti. Projede aktif rol üstlenen kalkınma ajanslarının önemli bilgi birikimine ulaştığına da dikkat çeken Yılmaz, ajansların artık olgunlaşma dönemine geçtiğini ifade etti.

Yılmaz, şöyle konuştu: “Yatırımlarda mekânsal boyut önemli tüm yatırımların metropollere yığılması birçok çevresel ve sosyal sorunları beraberinde getiriyor. Bütün ülke sathına yayılmış top yekûn bir kalkınma stratejisi bu nedenle çok kıymetli. Mekânsal boyut YER-SİS ile bu anlamda önem kazanıyor. Çalışmada emeği geçen bakanlığımıza ve kalkınma ajanslarında görevli arkadaşlarıma teşekkür ediyorum”

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Kalkınma Ajansları Genel Müdürü Barış Yeniçeri de, konuşmasında ülke genelinde 81 ili kapsayan 37 binden fazla köy, kırsal mahalle ve beldede gerçekleştirilen YER-SİS Projesi hakkında teknik bilgileri paylaştı.

Çevrimiçi toplantıda “YER-SİS Projesinin Çıktıları ve Kullanım Alanları”na ilişkin bir de panel düzenlendi. Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Çetin Ali Dönmez moderatörlüğünde düzenlenen panele Çevre ve Şehircilik Bakan Yardımcısı Fatma Varank, Tarım ve Orman Bakan Yardımcısı Fatih Metin ve Dokuz Eylül Üniversitesi Şehir ve Planlama Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. K. Mert Çubukçu katıldı.

YER-SİS Projesi, ülkemizde 1973-1982 yılları arasında merkezi yer kuramını esas alan mekânsal yapılanmaya yönelik çalışmalar kapsamında yürütülen Yerleşim Merkezlerinin Kademelendirilmesi Projesi’nin (YER-MEK) devamı niteliğini taşıyor.

YER-SİS, TR82 bölgesi için ne ifade ediyor

Geçmişten günümüze kadar Türkiye’de değişen sosyo-ekonomik yapı ile hızlı teknolojik gelişmeler, ulusal, bölgesel ve yerel düzeydeki mekânsal ilişki yapısı, insanların, malların, bilginin ve sermayenin akışı, coğrafi mekan tanımının değişmesi ve mesafe kavramının öneminin azalması nedeniyle YER-SİS, mevcut yerleşim sistemini ve yerleşimler arası ilişkileri yeni dinamikler çerçevesinde yeniden tanımlamayı amaçlıyor.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen YER-SİS Projesi’nin kırsal saha çalışmaları kalkınma ajansları tarafından gerçekleştirildi. Bu kapsamda TR82 Bölgesi’nde yapılan çalışmalar hakkında bilgi veren Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı Genel Sekreteri Dr. Serkan Genç, YER-SİS Projesi’nin bölgesel kalkınma için önemli bir çalışma olduğunu vurgulayarak, Kastamonu, Çankırı ve Sinop illerinde ajans tarafından 3 il merkezi ile 38 ilçede yapılan saha çalışmaları ile verilerin toplandığını söyledi.

Genç, “Saha çalışmaları kapsamında üç ilimizde toplam bin 929 kişiyle yüz yüze anket çalışmaları gerçekleştirildi. Ayrıca, il ve ilçe merkezlerinde ulaşım imkanlarına yönelik olarak da 5 farklı ulaşım anketi düzenlendi. Bu çalışmalarımızı il, ilçe merkezleri ile köy, mahalle ve beldede tamamladık. Bu araştırma sırasında özellikle kaymakamlarımıza, belediye başkanlarımıza ve köy muhtarlarımıza destekleri ve özverili çalışmaları için teşekkür ediyoruz. Onların iş birliği sayesinde bölgemiz için de önem arz eden bu çalışmayı ortaya çıkarmış olduk.” diye konuştu.

Panel sonrasında katılımcılara www.yersis.gov.tr portalının tanıtımı yapıldı. Toplantı projeye ilişkin katılımcılardan gelen soruların cevaplandırılmasıyla sona erdi.